Зальны хүүдий Идэр Одоос яасан их сэтгэл хүлээнэ вэ? Подкастдаа зочноо эвтэйхэн урьчихаад, хөөрхөн залиар аятайхан гэгч нь орлогын баримтгүй 15 сая салгачихна. ФБын цэнхэр тэмдгийг нэг хэсэг 3.500.000 д зарж байв. Гэтэл тэр нь үнэгүй байх жишээний. Ээжтэйгээ ярьж буй мэтээр баахан пи ар хийгээд өөрийн дагагчдаа сэнхрүүлж ээжийнхээ Намд нь элсүүлчихнэ… Бүх юм нь Ил мөртлөө далд. Асар их өнгөлөн далдлалт сайтай, заль мэх ихтэй, тэжээвэр хүн. Тэнэгүүд дагаад сүйд болсон. Зовлонд унахад хаяад зугатах хүнийг тахин шүтэж яах юм? 
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ.МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. 
Г.Өнөрбаяр: Таван жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоосноор нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Өчигдөр тус хуулийн төслийг НББ-ны байнгын хороо хэлэлцээд хэлэлцэхийг дэмжсэн билээ. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нарын гишүүд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард өргөн барьсан юм. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Энэ асуудлыг шийдсэнээр 
хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ. Иргэдийн санал хүсэлтийг авсан уу. Нэмэлт зардлуудаа хасаад тэтгэврээ нэмэгдүүлэх шаардлага байна. Энэ тал дээр байнгын хороо ямар байр суурьтай байна вэ.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: Манай яамнаас Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийг өргөн барьсан. Хуулийн төсөлд таны ярьсан зүйлийг бүгдийг нь тусгаж оруулсан. Жилд 30 мянга орчим хүн тэтгэвэр тогтоолгож байгаа. Үүний 70 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэврээ тогтоолгодог. Үлдэж байгаа хүмүүсийн цөөн хувь дээр энэ дараалсан таван жил гэдэг асуудал яригдана 
УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Долоон жилийн хугацаанд хүмүүс ажлаа сольдог, завсарддаг асуудал байдаг. Тиймээс долоон жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоолгох нь иргэдэд маш их хохиролтой. 2022 оны төсөв дээр 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө шаардагдана.УИХ-ын гишүүн Г.Амартүвшин: Засгийн газрын өргөн барьсан хуультайгаа хамт хэлэлцээд явж болдоггүй юм уу. Сүүлийн таван жил өндөр цалин авсан хүмүүс илүү хожоод, бусад ахмадуудад ямар ч ялгаагүй юм биш үү. Энэ хуулийг баталснаар ямар хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай вэ. 
2022 оны төсвөө баталчихсан. Санхүүжилтээ яаж шийдэх юм бэ?УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: МАН-ын бүлэг энэ хуулийг хэлэлцэхийг дэмжчихээд багц хуультай хамт хэлэлцье гэдэг санал тавьсан. Гэхдээ энэ хууль бол ирээдүйд тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн тэтгэврийг тогтоохдоо таван жилээр тооцно гэж байгаа. Эрт тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн асуудал тусдаа асуудал. Энэ хуулийг баталбал бид олон ахмадынхаа тэтгэврийг 500 мянга болгох боломж бүрдэх юм. 
УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн: 2016-2021 онуудад улсын төсвөөс тэтгэврийн санд хэдэн төгрөг шилжүүлсэн бэ. НДШ-ийг 20-иос 25 хувь болгох, тэтгэврийн дунджийг 7 жилээр тооцох гэдэг асуудлыг би Сангийн сайд байхдаа батлуулж байсан. Тэтгэврийн санд ямар хэмжээний нэмэлт дарамт ирэх вэ?Тэтгэврийн сангийн орлого зарлага улсын нэгдсэн төсөвт тооцогдож явдаг. 
Ирэх оныхоо төсвийг баталчихсан. Жил бүхэн 120 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Ингэснээр НДС-д жил бүхэн улсын төсвөөс 800 орчим тэрбум төгрөгийн татаас өгнө. Ард түмэнд таалагдаж гоё юм ярьж болно. Гэхдээ байгаа юмаа тараадаг, хуримтлуулдаг юмгүй байх нь зөв үү.УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: 2021 онд 35 мянган тэтгэвэрт гарсан. Үүний 70 хувь нь хувь тэнцүүлсэн болон бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр тогтоолгосон. Жилд дөрөвхөн тэрбум төгрөг хэмнэхийн төлөө ахмадуудынхаа эрх ашгийг хохироох ёсгүй байсан юм. Энэ шийдвэр төрд иргэдийн итгэх итгэлийг алдагдуулсан. 
ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: 2016 онд улсын төсвөөс 494, 2017 онд 570.3, 2018 онд 609.8, 2019 онд 605.5, 2020 онд 400, 2021 онд 603.5 тэрбум төгрөгийг НДС-д татаас болгож өгч байгаа. 2022 онд улсын төсвөөс 459.8 тэрбум төгрөг өгнө. Долоон жилийг таван жил болгосноор тэтгэвэр огцом нэмэгдэх юм шиг буруу ойлголт өгч болохгүй. Нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ. 
“Юнивишн” ХХК нь өөрийн давамгай байдлаа хууль бусаар ашиглаж хуулиар хориглосон ноёлох үйл ажиллагаа явуулсан зөрчил тогтоогдсон тул Зөрчлийн тухай хуульд заасны дагуу өмнөх жилийн борлуулалтын орлогын 4 хувьтай тэнцэх буюу 1.163.740.176 төгрөгийн торгууль ногдууллаа. Юнивишн ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2022 оны 06 дугаар сарын 30-ны өдөр баталсан 
№В22/043 дугаартай үндсэн багцуудын шинэчилсэн нөхцөлд Улаанбаатар хотын бүх орон сууцанд өрхийн үйлчилгээний “S plus” багцыг 39.900 төгрөгөөр, гэр хороололд яг ижил үйлчилгээтэй “S plus” багцыг 43.900 төгрөгөөр хэрэглэгчдэд дамжуулахаар шийдвэрлэсэн байна. Өрхийн үйлчилгээний төлбөрийг орон сууц болон гэр хороолол гэж ангилан ялгавартай үнэ тогтоосон нь давамгай байдалтай аж ахуй эрхлэгч өөрийн давамгай байдлаа хууль бусаар ашиглаж хуулиар 
хориглосон ноёлох үйл ажиллагаа явуулсан үйлдэл юм” гэлээ. Бид энэ талаар “Юнивишн” ХХК-тай холбогдон тодруулахад, дараагийн шатны шүүхэд хандахаар төлөвлөж буйгаа хэлээд “Энэхүү шийдвэр нь зөвхөн тухайн байцаагчийн гаргасан шийдвэр юм” хэмээв. 
чадвал улс орны хөгжил өөдрөг сайн байхыг өгүүлж буй хэрэг билээ. Мөнгө бол бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний төлбөрт төлж болох санхүүгийн хэрэгсэл. Мөнгө нь өөрийнхөө өртгөөр бусад барааны өртгийг илэрхийлж байдаг онцгой таваар. Өөрөөр хэлбэл, мөнгө нь ямар ч таваараар солигдож чадах хөрвөх чадвар сайтай арилжаа, гүйлгээний хэрэгсэл юм. Мөнгө бол амьдралын зорилго биш, харин зорилгод хүрэх хэрэгсэл юм. Мөнгийг байгаагаар нь хэрэглэдэггүй, харин та түүнийг ашиглан хэрэгцээтэй зүйлээ худалдаж авдаг. 
Энэ нь нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэ цэнэтэй зүйлийг өөр нэг үнэ цэнэтэй зүйлээр солих боломжийг олгоно. Мөнгө нь зөөвөрлөхөд хялбар, тогтмол үнэ цэнэтэй, дахин ашиглах боломжтой, мөнгөн тэмдэгтийг хэдэн онд гүйлгээнд гаргаснаас үл хамааран ижил худалдан авах чадвартай, нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн байх ёстой. Мөнгийг хүн өөрийн хичээл зүтгэл, уйгагүй хөдөлмөр, бүтээлч ажлын үр дүнд цалин хөлс, шагнал, 
төлбөр хэлбэрээр олохоос гадна хөрөнгө оруулалтаас ногдол ашиг, хүү хэлбэрээр олдог. Жишээ нь: Хадгаламжийн хүү, хувьцааны ногдол ашиг гэх мэт. Мөнгийг янз бүрийн зорилгоор хэрэглэж болно. Тухайлбал, мөнгийг бусдад зээлдүүлэх,бусдаас зээлэх, төлбөр тооцоо хийх, хувьцаа бонд гэх мэт үнэт цаас болон үл хөдлөх хөрөнгө худалдаж авах гэх зэрэг маш олон янзаар ашиглаж болно. Орлого, түүнийг бүрдүүлэх боломж нөөц Та аль болох зарцуулснаасаа илүүг олох эсвэл олсноосоо багыг зарцуулах хэрэгтэй. Ингэснээр хуримтлал үүсгэх боломжтой. 
Орлого нь бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж нийлүүлэх, үйлчилгээ үзүүлэх үйл ажиллагаанаас тухайн хугацаанд бий болсон мөнгөн хөрөнгө юм. Өөрөөр хэлбэл, хийж гүйцэтгэсэн ажлынхаа төлөө авч буй мөнгөний хэмжээ юм. Орлого нь биеийн болон оюуны хөдөлмөрийн үр дүнд бий болдог. Хувь хүн өөрт байгаа мөнгөө хадгалуулах эсвэл хөрөнгө оруулах шийдвэр гаргасны үр дүнд орлого олох боломж бүрддэг. МӨНГӨӨ ХЭРХЭН УДИРДАХ ВЭ? номоос хуулбарлав. 
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ.МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. 
ёсоор тодруулж, номын хуудаст тэмдэглэж байсан түүхтэй. Дорнод аймгийн Чойбалсан сумын уугуул, мянга мянган буурай нарын төлөөлөл болсон түүнтэй утсаар холбогдож, цөөн хором ярилцлаа.-Сайхан хаваржиж байна уу та?-Сайхан хаваржиж байна. 
Манай нутгаар цас, бороо ороогүй л байна. Хэдийгээр хар өвөл болсон ч урин цаг ирж байна. Сайхан цаг ирэх байлгүй дээ. Эмээ нь одоогоор гэртээ ганцаараа амьдарч байна даа. Ач маань Дархан хот руу яваад ирээгүй байна. Цар тахал гэх айхтар өвчин гараад зээ нартайгаа ч уулзаж чадахгүй юм байна. Тэдэнтэйгээ хааяа л утсаар ярина. Их санах юм.-Ганцаараа амьдрахад заримдаа хэцүү юу? -Ач маань надад түлээ бэлдээд өгдөг байсан юм. Дархан яваад ирэлгүй удаж байна. Нүүрс хагалах л их хэцүү юм билээ. Ирж яваа цаг болохоор өдөр бүр нүүрс хагалах шаардлагагүй болж байна. 
Гэхдээ л заримдаа гэртээ хүйтэн хонох үе бий. Бусад үедээ радиогоо сонсоод, ач зээ нараа ирэхийг нь хүлээсэн шигээ амьдарч байна. 
-Таныг хүмүүс Монголын хамгийн намхан эмэгтэй гэх юм. Энэ тухай та хамгийн анх хэзээ сонсч байв?-Эмээг нь хүмүүс Улаан номонд орсон гэнэ. Хамгийн намхан эмээ гэнэ. Хамгийн намханаар шалгарсан азтай гэдэг юм. Олон зүйл дуулах юм байна шүү дээ. Телевизээс хүмүүс холбогдож “Таныг хамгийн намхан эмээгээр тодруулж байна, хотод хүрээд ирэх үү” гэдэг. Эмээ нь нас хэвийх хэрээр хөл муудаж, сайн алхаж чадахгүй болсон.-Төрөөс танд дэмжлэг үзүүлдэг үү? -Зарим хүмүүс хэлдэг юм. 
“Та Монголын хамгийн намхан хүн байтал төрөөс дэмжлэг үзүүлэх ёстой” гэж. Эмээ нь төрийн дэмжлэг авч үзээгүй ээ. Цагаан сар дөхөхөөр л гурил будаа өгдөг . Уг нь ганц бие ч гэлээ хүнсний талонд нь хамрагдчихмаар л байдаг. Даан ч олдохгүй, гуйгаад ч өгөхгүй юм билээ дээ. Хааяа хүмүүс ирж өндөр, жин үзчихээд л явна шүү дээ. -Одоогоор таны жин хэд байна. Өндөр нь 69 см гэсэн өөрчлөгдсөн үү? -Өнгөрсөн сард биеийн өндөр, жингээ хэмжүүлсэн юм. Жин 28 байсан нь 30 кг болсон байна билээ. Нас хэвийж хөдөлгөөн багасахаар жин нэмдэг юм байлгүй дээ. Харин өндөр бол өөрчлөгдөөгүй ээ. Би 69, 70 см орчим л байсан болов уу. Уг нь залуудаа 90 см өндөртэй байсан юм. Одоо ч улам жижигрээд, хөдөлгөөн ч багасаад байна.-Та хэлэхдээ бага залуу насанд нь хүмүүс их гайхаж хардаг байсан гэж дурссан. 
Бас нутгийнхан нь “Тарваган хүн” ч гэж хочилдог байсан юм билээ? -Эрт үед хүмүүс “Тарваган хүн” гэж хочилно. Янз бүрээр ярьдаг байлаа. Яагаад тарваган гэхээр том толгой, богино мөчтэй болохоор тэгж хэлдэг юм. Одоо ч хүмүүс их соёлтой болсон, сайхан цаг иржээ. Бага залуу байхад гудамжаар ганцаараа алхвал чулуу шидэж хөөдөг, шоглодог байлаа. Заримдаа зөрж өнгөрсөн хүмүүс их гайхсан харцаар харна. Тэр үед би их гомддог байсан. “Улсууд зүгээр байхад намайг шоглоод байх юм. Ингэж амьд яваад ч яах билээ” гэж бодох үе бий. Одоо ч сайн алхаж чадахаа байж. Машинаас бууж, сууж чадахгүй. 
-Аав, ээж нь таныг хүүхдүүд шоглоно гээд сургуульд явуулаагүй ч өөрөө 35 үсэг бие даан сурсан гэл үү? -Сонины булан хайчилж, цуглуулсаар байгаад 35 үсэг сурч байлаа. Тухайн үед “Хөдөлмөр”, “Ардын эрх” сонин гардаг байсан юм. Би ой тогтоолт сайтай, хүний хэлсэн ярьсныг мартдаггүй. Аливаа зүйлийг хараад төвөггүй ойлгоод сурчихдаг байсан. Одоо ач, зээ нартаа хэлдэг юм. “Та нар шиг сурах орчин нь бэлэн байсан бол би онц сурах байсан даа” гэж. Гэхдээ сургуульд сурч чадаагүй дээ харамсч байгаагүй. Аав, ээжийнхээ дэргэд байх л жаргалтай байлаа. Ж.Ичинхорлоо: Залуу байхад тарваган хүн явж байна гээд хүмүүс гайхаад, шавчихдаг байсан -Та багаасаа л малын дэргэд өссөн. Хүндрэлтэй зүйл гардаг байсан байх?-Тэр ойлгомжтой. Сандал давхарлаад үхрээ саах гэхээр шилгээгээд яваад өгнө. 
Дахиад л сандлаа өрөх асуудал гарна. Нэг литрийн саваар цайны сүүгээ л авдаг байлаа. Нэг номхон тэмээтэй байсан юм. Тэр тэмээ надад зориулсан гэмээр хачин номхон. Түүнийгээ унаад малаа хариулна. Би бүр сумын төв ганцаараа ороод ирдэг байлаа. Ер нь алхам тутамд саад тулгардаг байсан.-Аав, ээжийнхээ тухай дурсвал. Та яагаад өсөлт нь зогсч намхан болсон тухай асууж байв уу? -Би эцэг, эхдээ нэг ч удаа гомдоллож байсангүй. Тэд минь ч яагаад намхан болсон гэдгийг минь ярьдаггүй байсан юм. Хааяа л аав минь “Муу хүүгээ малын захад өсгөөд л хот хүрээ орж эмнэлэгт үзүүлж чадалгүй, эмчилгээг нь оройтууллаа. Эрт мэдсэн бол юу гэж намхан байх билээ” гэж санаа алддаг байсан. 
Аав, ээж минь малчин хүмүүс. Манай аав адуучин, ээж минь саальчин байлаа. Бага залуудаа аавыгаа адуундаа явахад дагана. Адуун сүргийн дэргэд олон хүн цуглаж, дэргэдээс нь үйл урлангаа хараад суух сайхан байлаа. Ер нь хөдөө малын дэргэд амьдарна гэдэг л хамгийн амар амгалан тайван жаргал.-Хэзээнээс таны өсөлт зогссон бэ. Эмчлэх боломжгүй байсан юм уу?-Уг нь долоон нас хүртэл өсөлт минь хэвийн байсан ч зогссон гэсэн. Ээж минь намайг дагуулаад орос, монгол олон ч эмч нарт үзүүлсэн. Эмч нар “Нас нь оройтсон болохоор эмчилгээгүй, насаараа л жижигхэн байх болов уу даа” гэсэн юм билээ. Миний онош ясны артек юм гэнэ лээ. Бүх эмч нар л адилхан оношилсон юм гэдэг. 
Тиймээс биш надаас бусад нь манай удамд намхан хүн байхгүй.-Та их үйлэнд уран хүн гэж сонссон. Бага залуудаа 15 саальчны дээлийг хэр хугацаанд урладаг байв?-Ээжийгээ дуурайгаад үйлэнд уран болсон юм байлгүй. Хүнээр зүү утас нийлүүлэхийг заалгаж байсангүй. Залуудаа хоёр хоногт 15 дээл урлаж байсан юм. Хүмүүс дээлээ хараад баярлахад нь урам авдаг байлаа.Заримдаа ч нойроо хугаслаж, оёно. Ер нь аав, ээж, өөрийнхөө дээлийг урлачихдаг байлаа. Одоо ч хааяа дээл оёно. Хараа муудсан болохоор залуу байсан шигээ олон дээл оёж чадахгүй.-Нутгийнхан нь “Ичинхорлоод бурхан сайхан үр заяасан, одоо их жаргаж яваа настан” гэх юм билээ. Хүүтэйгээ хамт хотод амьдрах тухай бодож байсан уу?–Хөдөө малын дэргэд амьдрах шиг жаргал байхгүй дээ. Хотод амьдрах тухай нэг ч удаа бодож байсангүй. Ер нь их хэцүү юм билээ. 
Мэдээж амьдралын хамгийн сайхан зүйл эмэгтэй хүн ээж болох мэдрэмж. Тухайн үедээ яаж хоёр яс салах билээ, амьд гарах болов уу даа гэж айж байсан.Дараа нь өлгийтэй хүүгээ хараад л тэр бүх айдас замхарчихсан. Би хүүгээ 21 настайдаа Улаанбаатарт төрүүлж байлаа. Мэдээж кесар хагалгаагаар төрсөн. Одоо миний хүү 50 нас шүргэж явна. Хөөрхөн бэр, хүү, охин хоёртой. Ач нар маань нэг нь айлын бэр болж хүүхэдтэй ч боллоо.-Таны амьдралын хамгийн баяр жаргалтай мөч. Бас урам хугарч, цөхрөх үе байв уу?-Аав, ээжээсээ хойш бүх зүйл хоосон санагддаг юм билээ. Хүүгээ хөтлөөд газар дээр хоёулхнаа үлдэж байсан. Тэр үе хамгийн хүнд байж. Мэдээж хүүгээ хөлд орж, сургуульд явахыг нь харах хамгийн сайхан санагдсан даа 
Тос өөх нь амьтан болон ургамлын завсрын бүтэцтэй. Шингэц сайтай. Хөргөж идвэл илүү тохиромжтой. Бага хэмжээгээр цагаан гаа, сармис, улаан чавгатай зөөлөн галаар чанаж шөлийг уувал ханиадны эсрэг болон биеийн дархлаа дэмжих сайн талтай.
Аль болох дангаар нь хэрэглэвэл эмчилгээний ач холбогдол нь өндөр. Давс их агуулдаг. Давсгүй чанаж, ихдүүлэхгүй идэхэд идэр 9-ийн хүйтний гол хоол. Зуны халуунд хэрэглэдэггүй ба идвэл хий бадгана дэврээх нигууртай. Өглөөгүүр цагаан тос, шар тостой цай, хярам ууж цөсөө сайн ялгаруулж, өдөр хэр тааруу хэмжээтэй (150-180гр) хөргөсөн адууны мах, үдийн хойно 16.00 цагийн үед бөөр давсагаа дэмжиж амархан шингэх хөнгөн хоол, жишээ нь шар тосоор зуурсан замбай идээд орой 18.00-19.00 цагт аарц буцалгаж уух, зэрлэг жимсний халуун унд гэх мэт халуун чанарын хоол идвэл өвлийн нэг өдрийг тунчиг зөв хооллоод өнжчихөж байгаа юм… Монгол үндэсний идээ, ундаагаа хэрэглэх нь бидний биеийн онцлогт нөлөөлж дархлаа тогтоож өгдөг.
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ.МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ БНСУ-д айлчлах үеэрээ БНСУ-д ажиллаж, амьдарч байгаа иргэдтэй уулзалт хийлээ. Энэ үеэр Ерөнхий сайдад хандан хэлсэн иргэдийн үгнээс… С.Гантогоо: Хүнээ эхлээд хөгжүүлмээр байна. Хүнээ хөгжүүлэхгүй байж улс орны хөгжил яриад ч хэрэггүй. Аяндаа хүн нь хөгжөөд ирэхээр улс нь өөрөө хөгжинө. 
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ.МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Өөрөөр дээшлэх үе нь нас, доод тойрог нь бие гэсэн үг юм. Залуу гэр бүл “Таваар гурван үе” засна Залуу гэр бүл сууриа таваар засч дээшээ гурван үе явна. Үр хүүхэд төрүүлсэн хүн нэг үеэ, ач зээгээ үзвэл хоёр үеэ, түүнийхээ хүүхдийг үзвэл гуран үеэ үзсэн гэх бөгөөд үүнийг л билэгдэн залуу хүн таваар гурван үе таваг засдаг ёстой ажээ. Жаран наснаас, наян нас хүртэл насалсан хүн таваар таван үе, наян наснаас, зуун нас хүртэл таваар долоон үе, зуун наснаас дээш таваар есөн үе зассан тавгийн идээ тавьдаг уламжлалтай. Бурхан болоочид зориулсан тавгийн идээнд хүрч болохгүй Хэрэв өрхийн тэргүүн бурхан болоод удаагүй, гурван жил болоогүй тохиолдолд таваар есөн үе таваг засдаг. Тэрхүү тавгийн идээ тусдаа тавигдана. Эцгээ явсны хойно гурван жил хугацаанд бүсгүй хүн ул тавихыг цээрлэдэг. 
Харин хойчийн буй юмыг билэгдэж өвчүү тавьдаг. Бурхан болоочид зориулагдсан тавгийн идээг ширээнийхээ хойморьт засна. Хүндэтгэл идээ учраас зочид хүрэхийг цээрлэдэг. Харин зочид цагаан идээ нэмж тавьж болно. Цагаан сар өнгөрсний дараа бурхан болоочид зориулсан тавгийн идээг хураагаад хүртэж, амсдаггүй бөгөөд галын тахилганд өргөдөг байна. Тавгийн идээний дор гурил будаа хийхийг цээрлэнэ Зассан тавган дотроо дан цагаан идээ байрлуулдаг. Дотор нь гурил, будаа хийхийг цээрлэдэг. Учир нь тойруулж өрсөн ул боов нь сав болдог бөгөөд түүн дотор таны билэгдэл таван бие оршдог. Энэхүү утга учир, мөн чанарыг ариун сайхан, цэвэр цагаан шүү гэж билэгдэж цагаан идээгээр дүүргэдэг байна. Тавгийн идээн дээр еэвэн биш өрөм тавьдаг Эрт үеэс уламжлагдан ирсэн ёс журмаар бол тавганы идээн дээр еэвэн тавьдаггүй байжээ. Энэ ёс манжийн эзлэн түрэмгийллийн үед Монголд орж иржээ. Зүй нь бол зассан тавгийн идээний дээр өрөм дэвсэж өгдөг байна. 
Энэ ёс нь гэрийн эзэн өөрийн тэргүүн, магнайгаа билэгдсэн хэрэг юм. Өөрөөр хэлбэл нүнжигтэй, оюунлаг байхыг илэрхийлж буй юм. Шууд тавгийн идээнд хүрэхийг цээрлэнэ Тавгийн идээг гэрийн эзнээ хүндэтгэн засдаг. Тиймээс зочид айлд ормогцоо шууд гол тавгийн идээнд хүрч болдоггүй. Гол идээнд хүрэхээсээ өмнө дан цагаан идээгээр зассан жижиг тавагтай идээнээс амсдаг учиртай. Энэ нь тухайн хүн ямар ч санаа өвөртөлж орж ирж болно. Түүнийг нь цагаанаар тайлж байгаа хэрэг юм. Цай ухаасаа өмнө цагаан идээнээс амсах ёстой ажээ. “Цай” бол ус дээр сүүг нэмж хийсэн ундаа учраас ариун цагааныг илэрхийлдэггүй юм байна. Тийм учраас цагаан идээнд эхэлж хүрдэг байна. Хэдэн ч удаа зочин ирсэн гол идээндээ гэрийн эзэн түрүүлж хүрдэг ёстой. 
Тавгийн идээтэй холбоотой цээрлэх ёсон Хүний хүн болоогүй, өрх толгойлсон бүсгүй хүн идээ, шүүс тавихыг цээрлэнэ. Мөн тийм бүсгүй айлд айлчилахад шүүсэнд хүрэхийг хориглоно. Гэрийн эзэн хүрээд, өөрийнхөө гараар түгээнэ. Эр хүн бол шүүсэнд өөрөө хүрнэ. Шинийн гурвандаа тавгаа хурааж идээгээ зөвхөн цусан төрлийн хүмүүсдээ хүртээдэг. Идээгээ хавь ойрын хүмүүс, хамаатан садан, хөрш айл саахалтдаа тараагаад байдаггүй. Учир нь удам судар урт удаан үргэлжилнэ хэмээн билэгддэг. Ууц хөндөх ёсон Ууц нь зургаан хавирга, ууц сүүлийн хамт үргэлжилж байгаа хэсгийг нэрлэх бөгөөд ууцан дээр сээр, эсвэл хүзүү, дал, дөрвөн өндөр, хавирга, хонготой шагайт чөмөг дагуулан тавьдаг. Гийчний өмнө ууц тавихдаа баруун гарт нь дөрвөн өндөр хавиргыг тавих бөгөөд сээрний нарийн үзүүр, шаантыг борви, далны маяа, хавирганы буруу талыг ууцны харцага өөд харуулан тавина. Хэрэв сээрний оронд хүзүү тавих бол аман хүзүү талыг харцага тийш нь, харцагыг зочны зүг харуулан тавина. Ууцыг хөндөхөд зүүн гараараа харцаганаас түшин барьж, баруун гар дахь хутгаар ууц, сүүл хоёрын уулзвар орчинд голд нь нэг, дараа нь олон яс уулзах орчмоос эхлэн өөрийн тийш харцаганы хоёр зураа дагуу цувуулан гурав гурав эсгэнэ. 
Түүний дагуу сүүлний бөгтрөг орчмын хоёр толионоос дугариг хэлбэртэй хоёр хэсэг өөх хөрслөн халимлаж авна. Дараа нь харцага талын ирмэгний мах өөхний нийлэлт орчмын хоёр талаас хоёр хэсэг халимлан аваад толгой сүүлнээс авсан хоёр дээжтэй нийлүүлэн гал голомтын хувь гэж тусгай тавина. Ийнхvv хөндөж гүйцсэний дараа ууцаа таллана. Хоёр талаас таллаж авснаа гурав гурав хувааж нэгийг нь галын хувь дээр нэмнэ. Харин гурвыг нь дээж болгож тусгай тавина. Үлдсэн хоёрыг хувь болгон үлдээж амсана. Дараа нь ууцныхаа хоёр талаас нэжгээд таллан авч хишиг хэмээн тараадаг ёстой. Өглөө туулай цагт шинэлэх ёсыг үйлддэг Хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгэнд цагаан сарын баярыг тэмдэглэхдээ ёслол хүндэтгэлийн идээ, ундаа бэлтгэн, золгож шинэлдэг. Цагаан сарын битүүлгийг шинийн нэгний урьд орой ёсолдог бөгөөд цагаалгын ёслолыг өглөө ургах нарнаар туулай цагт эхлэн үйлддэг. Золгохдоо хадгаа тавьсны дараа мэнд мэдэлцэнэ Өндөр настай, нутаг орондоо хүндтэй хүмүүстэй хадаг барьж золгодог ёс байдаг. Хадагны амыг золгох хүн тийш харуулж хоёр гардан барьсаар золгож байгаа хүний хоёр гар дээр хадгаа эрхий хуруунд нь тулгаж алганд нь багтааж тавьсны дараа золгоно. Авч байгаа хүн хадгийг хоёр гардан аваад толгойн талыг нь баруун гар дээрээ тавьж, баруун гар талыг зүүн гар дээр эвхэн нугалдаг нь хадагны хээ, үсгийн толгойг буруу харуулахгүйг хичээж байгаа ёс юм. Хадаг тавьж байхдаа мэнд мэдэж болохгүй. Харин хадгаа тавьчихаад золгохдоо мэндийг нь асууна. Ямар ч насны хүнтэй хадагтай золгож болно Хадаг барьж золгох ёсонд дүү хүн 
нь ахмаддаа хадгаа бүрмөсөн өгч золгодог бол хадагтай золгох ёслолд хадгаа хүнд өгдөггүй, ямагт өөртөө авч байдаг. Ямар ч насны хүнтэй хадагтай золгож болно. Хадагтай золгоно гэдэг нь хадагныхаа нэг үзүүрээс баруун гарынхаа ядам хурууг дотор талаас нь нар зөв хоёр ороогоод чигчий хуруутай тал руу доош унжуулсан чигээрээ золгоно. Таныг золгох гээд дөхөж очиход цаад хүн хадаг авч хуруугаа ороогоод эхэлбэл та энэ хүн намайг ихэд хүндэтгэж байгаа юм байна гэж бодоорой. Аюуш хадгийг эцэг эх, ахмад настантай золгоход барина Хадаг нь хээ угалз, үсэг чигээрээ маш олон янз бөгөөд урт богиноороо ч харилцан адилгүй байдаг. Хээ чимгийн байдлаар хүний дүрстэй Аюуш хадгийг эцэг эх, ахмад настан, эрхэм хүнд голчлон барих бөгөөд нар, сар үсэг бүхий Нанжвандан хадгийг ихэвчлэн оршуулгын ёслолд хэрэглэнэ. Хадгийг барих хүн рүүгээ амыг нь харуулж хүндийн эрэмбээр мэхийх юмуу сөгдөж барина. Авах хүн нь хариу мэхэсхийн хадгийг хоёр гардан аваад нямбай эвхэж хямагдах ёстой. Хөөрөг харшуулж, толгойг нь дарахыг цээрлэнэ Ахмад хүн буюу зочин хүн тухлан суусны дараа дүүмэд хүн хөөрөгнийхөө бөглөөг султгаж, баруун гарынхаа тохойг зүүн гараараа дэмжиж биеэ мэхийсхийн барина. Ахмад буюу зочин ч мөн адил өөрийн хөөрөгний бөглөөг султган баруун гараараа өгөхөд дүүмэд нь хоёр гараараа тосон аваад хамартаа хүргэн 
үнэрлээд буцааж бариад өөрийнхөө хөөргөө буцаан авдаг. Үе насны хоёр хүн тамхилан мэндчилэхдээ тус тусын хөөргөө алгандаа барьж бөөр бөөрөөр нь харилцан зөрүүлж солилцдог. Хөөрөг харшуулж солилцохыг цээрлэхийн хамт толгойг нь дарж болдоггүй. Хөөргөө төр түших гурван хуруу буюу эрхий, долоовор, дунд хуруугаар түшиж тамхилдаг. Энэ нь тухайн хүнийг төрийн хэмжээнд хүндэлж байгаагийн тэмдэг юм. Цагаан сараар цээрлэх зүйл Yйл үртэс хийх, ялангуяа хуучин юм оёж шидэхийг цээрлэнэ. Усанд явбал нацаг нарт нь цөв болно хэмээнэ. Эд, мал зээлээр өгвөл гарзын үүд нээгдэнэ. Шинийн нэгэнд айлд хоновол тэр жилдээ гэртээ тогтохгүйн ёр гэдэг. Сар шинээр уйлах, хэрэлдэх, ширүүн үг хэлбэл тэр жилдээ хэл ам, зовлон тасрахгvй. Шинийн нэгэнд үнс хогоо гаргах, зочны өөдөөс бие засахаар явах тэргүүтэн зохисгүй байдлыг цээрлэнэ. Өдөр хэвтэх, унтахыг цээрлэдэг. Өвчтэй хүн боловч ёс билэгдлийг бодож орноос босон сууж, бүсээ бүсэлж золгоно. Шинийн долоонд айл хэсэх, гадагш зочлохыг нийтээр цээрлэдэг. Харин зарим нутагт долоон бурхан одондоо сацал өргөж тахидаг байна. Шинийн гуравнаас хойш сар хуучирлаа хэмээж тахил, тавгийн идээ, шүүсээ хурааж, хэсэл зогсоно. Б.Гарьд 
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ.МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Тос багатай тараг Тарагны бүтэц нь исгэлэн байгалийн гаралтай байдаг учир хямарсан гэдсэнд сайн эм болдог. Чихэр, тос багатай тарагнаас нэг аягыг уугаад хэсэг хугацааны дараа та хоол шингэж байгааг мэдрэх болно. Улаан лооль ид Хоол шингээхэд нэг ширхэг шинэхэн улаан лооль тусална. Ингэснээр гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөн сайжирдаг. Өргөст хэмх Өргөст хэмх нь цээж хорсох, ходоодны хүчиллэг, гастрит, шархлаа зэрэгт эмчилгээ болдог. Их хэмжээний хурц, тостой хоол идэхээс өмнө өргөст хэмхтэй салат идэж заншаарай. 
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ.МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 