Үе мөчний өвчин,булчин шөрмөсний суналт,хавдсан шөрмөс,нуруу болон булчингийн өвдөлтөнд өвчин намдаах зорилгоор цагаан гааны бэлдмэлийг хэрэглэх нь үнэхээр үр дүнтэй шалгарсан арга юм.
Орц:–Цагаан гаа–Далайн давс–Сармис \4 хумс\Цагаан гаа нь арьсанд халуу дүүгэх мэт мэдрэмжийг төрүүлдэг бөгөөд энэ нь өвдөж буй хэсэгт хүрч буйн шинж юм.Хэрвээ өвдөлт нь хүчтэй байгаа бол тэр халуун мэдрэмжийг алга болтол нь бэлдмэлээ тавьж өгөх хэрэгтэй.Хүүхдэд хэсэгхэн хугацаанд,маш бага хэмжээгээр хэрэглэж болно.Бэлтгэл:–1 ш цагаан гаа,4 хумс сармис,2 а\ халбага давс бэлтгэнэ.
–Цагаан гаагаа хэдэн хэрчим зүсээд,маш сайн нунтаглаж өгнө.Зэвэрдэггүй гангаар бүрсэн саванд нухвал зүгээр.–4 ширхэг сармисаа хальслаад нухсан цагаан гаан дээрээ сармисаа,давсаа хийн дахин нухаж холино.–Бэлэн болсон бэлдмэлээ өвчтэй хэсэгтээ түрхсэний дараа гялгар уут тавиад орооно.Даавуугаар давхар ороож болно.
Бэлдмэлээ дор хаяж 6-н цаг байлгаарай.Энэхүү бэлдмэл нь нуруу,нугас үе мөчний өвчин намдаах зориулалттай бөгөөд шарханд хэрэглэж болохгүйг анхаараарай.
Салхи буюу хий нь гадны эмгэг төрүүлэгчийг биед нэвтрүүлж янз бүрийн өвчин үүсгэх гол хүчин зүйл болдог байна.Ялангуяа хүзүүний ар тал салхинд онцгой өртөмтгий байдаг ба ядарч сульдсан, дархлаа муудсан үед эдгээр суваг сүв байнга нээлттэй явж байдаг. 
🪟Та цонхоо онгойлгож унтаад хүзүү чинь хөшиж сэрж байсан уу? 🤔 🚙Эсвэл хүйтэн салхитай өдөр машины цонхоо онгойлгож явснаас болж хүзүү мөр хөшиж байгааг анзаарсан уу?🤔 
🌬💨Салхинд цохиулах нь богино хугацаанд биеийг маш хүчтэй хямраадаг байна.Хүзүүний эргэн тойрны нарийхан сувгаар орсон салхи биеийг чинжаал хутга мэт цоолж өвдөлт өгдөг хор хөнөөлтэй. 
Тиймээс: 🧣Хүзүү болон мөрөө цаг улирлын болон агааржуулагч сэнсний хүйтэн салхинаас хамгаалж байхыг сануулья. 
🧣Хэрэв та хүйтэн цаг агаарт цонхоо онгойлгож унтдаг бол хүзүүгээ сайн хучиж унтаарай. 🧣Гадаа нартай байсан ч ороолтоо авч явж байгаарай. 
Шар шувууны гол 3 бэлэгдлийг сийрүүлвэл Айлд муу энерги хуримтлагдах,муу муухай зүйл орох,хулгай зэргээс хамгаалдаг.Шар шувуу шөнө маш сайн хардаг шөнийн амьдралтай шувуу.
Шөнө дунд муу зүйл илүү идэвхиждэг,тиймээс шөнө дунд гэрийн эздийг унтсан хойно гэрийг тань найдвартай хамгаална.
Айлд эд баялаг,мөнгө дууддаг.Фэн шүй-д мөнгөний модны хажууд шар шувууны баримал маш сайн зохицол болдог гэж үздэг.
Учир нь ухаантай шувуу таны мөнгийг бодлоггүй зарлагаас хамгаалдаг байна.Гэрийнхээ зүүн урд зүгт байрлуулвал таний мөнгө гэрлийн хурдаар өсөх болно.-Оюун ухаан эрдэм номын бэлгэдэл.
Таны хүүхдийн өрөө,хичээлийн ширээн дээр байх ёстой зүйлийн нэг.Учир нь шар шувуу маш ухаантай шувуу.
Бронзатор крем түрхэхээсээ өмнө тохой, өвдөгтөө вазелин түрхээрэй. Крем жигд түрхэгдэж таны арьс ч гэсэн жигд борлоно. Зөөлөн цэвэрлэгээ. Вазелиныг байгалийн гаралтай скрабтай (далайн давс, кофе …) хольж биеэ скрабдаарай. Үнэрээ удаан хадгалах. Үнэртэй ус түрхэхээсээ өмнө арьсандаа тос түрхээрэй. Сайн шингэж үнэрээ удаан хадгалах болно. 
/Улаан харгана./ гэрийн үүдэнд тавихад гэнэтийн гай барцад, халдлагаас хамгаална/Тулга./айл гэрийн гал голомт ариун байхыг/Хурганы арьс./айл гэрийн буян заяаг дууддаг /Дээлийн торго./ гэрийн эзэн эмэгтэйд нэг нэг дээл хийхээр хэмжээний /Эмээл хазаар ногт./ аль болох нүдэнд харагдах хүндтэй газраа байрлуулах/Уран шувууны үүр./ялангуяа нялх хүүхэдтэй айлд маш сайн/Дээжийн цөгц./ цай сүүний дээжээ өргөх цөгц байнга дүүрэн идээтэй байх нь айл гэрийн ажил үйлс буян хишигийг тогтоох/Даллаганы уут./айлын орлогын үүдийг нээх, идэж уух өмсөж зүүх, эд баялагаар элбэг байхын билэгдэл/Малын Шагай./ гэрийн эв нэгдэл,
наадам наргиан дэлгэрэхийн билэгдэл/Монгол Авдар./ айлын буян хишгийг тогтоох /Авдарт элдсэн хурганы арьс, алд сур, таван өнгийн хадаг, шимийн охь а рхи, дөрвөн бэрхийн шагай, өөрийн улсын мөнгө зоос, арц ганга, хүж, таван төрлийн арвай будааны дээж зэргийг хадгалах нь эд баялаг хуран арвижихын билэгдэл хэмээн үздэг.Айлд байж болохгүй буюу хадгалах хэрэггүй зүйлс. Урагдсан хуучин хувцас гутал.Хагарсан цуурсан эмтэрхий аяга таваг, толь.Хуучин хогийн шүүр./нэгээс илүү жил болсон/Хүний бэлэглэсэн таагүй бэлэг дурсгалын зүйлс.Хэт муухай эвгүй амьтан хүний зураг хөрөг./ хэрүүл тэмцэл авчирдаг/Таагүй дурсамж сэдрээдэг эд эдлэл.Таних мэдэхгүй орны таагүй гэрэл зураг,бэлэг дурсгалын зүйлс.Мөлхөө цэцэг.Хэт хурц өнцөг бүхий тавилга зэрэг нь гэрт тань таагүй уур амьсгалыг бий болгодог.
Дараагийн мэдээ Дамдинсүрэн: Сайн эм 2 эрд нөхөрт гардаггүй, сайн эр 2 төрд зүтгэдэггүй Хятад цэрэг жигд эгнээгээр урагшилж байснаа гүвээний энгэр дээр байгаа хэдэн хүний голд Манлайбаатар Дамдинсүрэн өөрийн биеэр байгааг харуут алхаагаа сааруулж, удалгүй бүр зогсов. Баатрын буй гүвээний араас Монгол цэргийн хороодын бүх туг талын салхиар омог бардам дэрвэлзэх ажгуу. Манлайбаатар Дамдинсүрэнтэй тулгарсан тулалдаан бүртээ түүний овжин арганд автан цохигдож асан хятадууд энэ удаад шууд дөтлөн тулахаас халширав. Хэдийгээр энд үлэмж тоотой хар цэргийн гол хүч хүрэлцэн ирсэн боловч арслан барс мэт догшин тулалддаг, арганд авталгүй зальжин бултдаг Монголчуудтай аль болох зайнаас үзэлцэх нь зөв гэж үзжээ. 
нгээд бүх үхэр бууныхаа галыг энгэр дээр нь Манлайбаатар морин дээрээ ташуур тулан хөндөлсөж буй гүвээний ар руу чиглүүлэв. Монгол цэргийн сүлд, тугнууд эргэлдэн намирч байгаа тэр газар руу хятадууд бараг хагас өдрийн турш тугалган мөндөр буулгажээ. Нар гудайх үед их бууны буудлагын дор дөжирч, нэн удахгүй Монголчууд уулгалан орж ирнэ хэмээн бие сэтгэлээ эцэст нь тултал чангалж хүлээсэн хятад цэргүүд туйлдаж, өлсөж эхлэв.Гэвч байдал бахь байдгаараа. Манлайбаатар болон түүний хэдэн шадар үхэшгүй мэт суман үүлийг үл тоосон янзаараа. Тэсэхээ больсон хар цэргийнхэн буудлагаа түр завсарлаж, мантуу, будаан дээрээ шуугин овоорч эхэлжээ. Яг энэ мөчид талын салхиар омог нэмсэн түймэр хятад цэргийг нөмрөн орж ирсэн байна. Хуурай өвсөнд ноцсон өршөөлгүй их галд хуйхлагдсан хятадууд юу байдгаа шидлэн санд мэнд зугтаах мөчид өмнөөс нь уухайн дуу хадаж, Монгол эрсийн ган сэлэм, яргай ташуур тосчээ.Нэг талаасаа зоргоороо цорволзох дөл, нөгөө талаасаа зоригоороо хатамжлах дайчдад шахагдсан хар цэрэг ямар ч эсэргүүцэлгүйгээр хиар цохиулсан байна. Монголчууд бол довтолсон ч, хориглосон ч ялгаагүй аюултай дайсан гэдгийг хятадууд ийн үзээгүйгээ үзэж, үхэр цамаа харайхдаа тун сайн ойлгосон гэдэг.
Хутаг-Өндөр сумтай хамтын ажиллагаа өрнүүлж байна. Үр дүнд нь суугуул иргэдэд ээлтэй сумыг бий болгох зорилготой. Сүүлийн таван жилийн дотор Хутаг-Өндөр суманд шилжиж ирсэн айлууд нийлж, нийгмийн бүлэг үүсгээд түүгээрээ дамжуулж бие биетэйгээ танилцаж, нөхөрлөж, харилцан туслалцаж, нийгэмд тустай үйл хэрэг санаачлан хэрэгжүүлж байна. Энэ нь орон нутагт шинээр ирж байгаа суугуул иргэдийг хүлээж авах таатай нөхцөл болдог. Хутаг-Өндөр сумын тухайд хангайн бүсийн үзэсгэлэнтэй байгаль, таатай цаг агаартай, уул уурхайгүй, хүнд аж үйлдвэрийн бохирдолгүй, ой мод ихтэй, гол мөрөн олонтой, улсын чанартай төв зам дагуу байрлалтай, Мөрөн, Эрдэнэт хотуудын дунд оршдог. Мөн сум дундын үйлчилгээ төвлөрсөн, хүн ам ихтэй, худалдан авах чадамжтай тун давгүй сум юм. Хангайн бүсийн улсын тэргүүний сум гэж байгаа. Тиймээс зорьж ирээд амьдарч байна. Нутаг нь үзэсгэлэнтэй ч иргэд нь ааш авир ихтэй бол аз жаргалгүй болдог зураг Battsetseg Chagdgaa фэйсбүүк хуудсаас авав -Нутгийн хүмүүс хэрхэн угтах бол, гадуурхах болов уу гэсэн айдас хөдөөг зорихоор сонирхож буй хүмүүст бий. Таныг анх Хутаг-Өндөрчүүд хэрхэн угтаж байсан бол? Гаднын хүн гэхээр яаж хүлээж авдаг вэ? -Намайг анх ирэхэд их сонжиж бас шоглодог байсан. Эргээд бодох нь ээ их тоодог байж. Хөөж тууна, өөлж гоочилно гээд бөөн адал явдал. Бүх хүн нэг тал, би ганцаараа нөгөө тал юм шиг л санагддаг байлаа. Шинэ дээрээ бас эмзэг байдаг юм шиг байгаа юм. Юм л бол гомдоод, эмороод, хот руугаа гүйчихдэг байж. Хүнд тэгээд ер нь хүн л хамаатай юм билээ. Нутаг орон нь хэчнээн үзэсгэлэнтэй байгаад хүн ард нь ааш авир ихтэй бол аз жаргалгүй болдог. Харин эсрэгээрээ элсэн цөлд байсан ч элэгсэг хүмүүсийн дунд бол жаргаж болох байх гэж боддог болсон. 
Одоо хүмүүс намайг тоохоо байв уу би хүмүүсийг тоохоо байв уу, ямартай ч хот руу гүйгээгүй найман сар болж байна. Тэгэхээр сэтгэл зүйн бэлтгэлтэй л ирэх хэрэгтэй. Хардуулна, сэрдүүлнэ, юм юм л болно. Сумын төвөөр бол ширүүн шүү дээ. Баг, хөдөө газраа бол гайгүй. Хэн ч бай танихгүй хүнээс эмээнэ шүү дээ. Танилцаад, мэдэлцээд, зан зангаа авалцаад ирэхээр ижилсдэг хорвоо доо. -Таны хувьд зөгийн аж ахуй эрхэлж байгаа юм билээ. Хөдөө анх очоод ямар ямар бизнес сонирхож эхлүүлж байсан бэ? Хөдөө аж ахуйн кластер хөгжүүлэх чиглэлээр ажиллаж байсан гэж дуулсан юм. -Хөдөө амьдрахад хамгийн тохиромжтой нь мэдээж хөдөө аж ахуйн бизнес. Тэр дундаа зөгийн аж ахуй нь хотод төрж өссөн, биеийн хүчний ажилд маруухан, мал ахуй мэдэхгүй, газар орон танихгүй над мэтийн суугуул хүмүүст илүү тохиромжтой санагдсан. Учир нь зөгийн аж ахуйг бага санхүүжилтээр эхлүүлж болдог, газар, тусгай зөвшөөрөл шаардахгүй. Орон нутгийнхантай зөрчил маргаан үүсгэхгүй, хог хаягдалгүй. Харин ч эсрэгээрээ байгальд ээлтэй, газар тариалангийн ургацыг нэмэгдүүлж, малын бэлчээрийг сэргээдэг. Зун түлхүү ажиллаад өвөлдөө сайхан амарчихдаг, боломжийн өгөөжтэй аж ахуй юм. зураг Battsetseg Chagdgaa фэйсбүүк хуудсаас авав Мөн зөгийн бал нь хадгалалт, тээвэрлэлт сайн даадаг, овор багатай, 
үнэлгээ өндөртэй, экспортын чиг баримжаатай бүтээгдэхүүн л дээ. Тиймээс хотоос хөдөө, орон нутагт шилжиж амьдрахаар сонирхож байгаа хүмүүст би зөгийн аж ахуй эрхлэхийг зөвлөдөг. Харин кластерын тухайд хотод амьдарч байхдаа Монголын гоо сайхны бүтээгдэхүүний кластер дээр ажиллаж байсан. Тэр туршлагаараа дээд зэрэглэлийн махны үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх зорилготой Сэлэнгэ үхрийн махны экспортын кластерын санаачилгыг орон нутгийн фермерүүд болон их сургуулиудтай хамтран өрнүүлсэн. Сэлэнгэ үхэр бол Булган аймгаас гаралтай мах, сүүний чиглэлийн сайн үүлдрийн үхэр юм. Энэ кластерын санаачилга нь санхүүжилтгүйн улмаас судалгааны шатандаа зогссон байгаа. Цаг нь болохоор үргэлжлүүлнэ ээ. -Цэвэр агаар, амар тайван амьдрал, аюулгүй орчин гээд хөдөө амьдрахад сайхан зүйл олон. Таны хувьд хөдөө амьдрах зайлшгүй шалтгаан, сайн талыг нь юу гэж хэлэх вэ? -Анх хотоос гарах шаардлага нь хөдөө амьдрах шалтгаан болж байлаа. Улаанбаатар хотын агаар, орчны бохирдол, авто замын түгжрэл, дуу чимээ, стресс гэх мэт. Харин одоо бол хот цэвэрхэн, тайван амгалан болсон ч хөдөөд үлдэж амьдрах олон шалтгаантай болсон. Нэгдүгээрт, хүний гараар бүтээсэн бетонон орчин эсвэл хиймэл оюун ухаанаар бүтсэн мета ертөнцөд биш харин хүн байгаль харилцан хамааралтай, харилцаатай бодит ертөнцөд амьдрахыг би хувьдаа илүүд үздэг учраас хөдөө амьдрахыг сонгосон. Гэвч цаг уурын өөрчлөлттэй холбоотойгоор бидэнд олон сорилт ирж байгаа. Байгалийг ойлгох, байгалийн эрхийг дээдлэх хэрэгцээ шаардлага улам нэмэгдэж байна. Энэ цаг үед монголын хөдөөд байгалийг хайрлаж хамгаалах ухамсартай хүн хүч, нөөц маш их хэрэгтэй байгаа. 
Хөдөө амьдрах сонголт хийснээр орчин үеийн ололт амжилт, олон шинэ зүйлээс хоцорч магад. Тиймээс хөдөө амьдрах нь үнэт зүйлийн сонголт гэж ойлгож болно. Хоёрдугаарт, эдийн засгийн эрх чөлөө нь хангалттай мөнгөтэй байхад бус мөнгөнөөс хамааралгүй байхад оршдог. Өөрөөр хэлбэл цар тахал, хүнсний хомсдол, байгалийн гамшиг, дайны үед хэчнээн мөнгөтэй байлаа ч амь зуух боломжгүй нөхцөл байдал үүсдэг шүү дээ. Ногоогоо ургуулж, малаа өөрөө өсгөчих ухаантай байх нь чухал зураг Battsetseg Chagdgaa фэйсбүүк хуудсаас авав Харин мөнгөнөөс хамаарал багатай, ногоогоо өөрөө ургуулаад, малаа өөрөө өсгөчих ухаантай, голоос загас бариад, уулнаас жимсээ олоод идчих аргатай, амьд үлдэх чадвартай байх нь бие даасан байдлын шинэ чиг хандлага гэж харж байна. Учир нь суурин соёлын нөлөөгөөр бид худалдаа, үйлчилгээнээс хэт хамааралтай болсон байна. Дэлгүүр хаахад л хүнсгүй болно, үйлчилгээ зогсоход л тав тух алдана, төгрөгийн ханш унахад л бүгд хямарна. Төвийн шугамд холбогдсон байранд тог, ус тасрахад л амьдрах аргагүй болно. Гэтэл Монгол малчид цар тахлын хөл хорионы үеэр ч хэчнээн тайван, хэвийн сайхан амьдарч байв. Уулын мухарт хэнээс ч хамааралгүй хэдэн ч сар амьдарч чадах эд материалын болоод сэтгэл зүйн бэлтгэлтэй, бие даасан, эрх чөлөөтэй хүмүүс нүүдэлчид л байна. Цар тахлын дараах хамгийн таатай шинэ хэвийн байдал бол хөдөө амьдрах юм гээд л цар тахлын үеэр ярилцлага өгч байлаа. Энэ бодол маань одоо ч хэвээрээ. Гуравдугаарт, хөдөө амьдрахыг би хамгийн догь, тансаг амьдралын хэв маяг гэж боддог. Учир нь агаар нь, хөрс нь, ус нь, хүнс нь эрүүл. Аж үйлдвэржилтийн нөлөөгөөр жинхэнэ юм гэж байхаа больж бидний хэрэглэдэг ихэнх хүнс генийн өөрчлөлттэй, гарал үүсэл нь тодорхойгүй, гоо сайхны бараа, хувцас, тавилга хүртэл аюултай химийн бодисын найрлагатай, эрүүл мэндэд ээлгүй болсон. Хөдөө амьдрах нь орон зай, үзэгдэх орчин, амгалан тайван байдал гээд олон талаараа хотод амьдрахтай харьцуулшгүй тансаг. Мөн хөдөөгийн амьдралын хэв маяг нь хотын хүмүүст шинэ, сонирхолтой, адал явдлаар дүүрэн байдаг. Цаашлаад газар нутгийн бүрэн бүтэн байдлыг 
хамгаалах, дэлхийн сүүлчийн нүүдэлчин соёлыг хадгалах гээд олон шалтгааныг дурдаж болно. -Боловсролын үйлчилгээ хөдөө амьдрахад тулгамдсан асуудал болж буйг хүмүүс дурддаг. Хүүхдийнхээ боловсролд хэрхэн анхаарч байна вэ? -Нутгийн нэг айлын хүү аав ээжээсээ “Намайг хурдан сургуулиас гаргаад аль. Хайран цаг хугацаа дэмий өнгөрөөд байна. Эртхэн мал дээрээ гарч сурах ёстой юмаа сурмаар байна” гэсэн гэдэг. Үүнийг сонсоод халаглах ёстой юу бахархах ёстой юу? Боловсролыг ч тэр хөгжлийг ч тэр хот, хөдөөгийн хүмүүс өөр өөрөөр хардаг. Миний хүүхдэдээ өгөхийг хүсэж байгаа боловсролыг ЕБС-д заадаггүй. Монгол Улсын ерөнхий боловсролын сургалтын хөтөлбөрийг би хангалттай сайн бас зөв ч гэж үздэггүй. Багш нарын мэдлэг, ур чадвар, заах арга зүйг ч бас хот, хөдөөд нэг их ялгаатай гэж боддоггүй болохоор надад голж шилээд байх юм байхгүй. Харин хүүхэд сурах арга барилтай, бие дааж суралцах чадвартай, өөрийнхөө авьяас, хүсэл сонирхлыг таньж мэдэх, мэдлэгийг эрж хайх эрмэлзэлтэй, тууштай болох нь л чухал гэж боддог. Үүнийг хот, хөдөөгийн сургуулийн аль нь ч хангалттай өгч чадахгүй байна. Энэ тал дээр монголын боловсролын системд сэтгэл хангалуун бус байдаг. Дугуйлангийн хувьд гэвэл манай хүүхэд сумын төвд төгөлдөр хуурын дугуйланд явж давхар simplypiano аппликэйшнээс суралцдаг. Энэ жил бага сургуулийн нэгдүгээр ангид элсэж унших, бичих, тоо бодоход суралцаж байна. Эх хэлээрээ уншиж, бичих асуудалгүй болохоор нь гадаад хэлэнд нь анхаарал тавина гэж бодож байгаа. Багийн төв дээр англи хэлний дугуйлан хичээллүүлж эхэлсэн зураг Battsetseg Chagdgaa фэйсбүүк хуудсаас авав -Таны хувьд ажлын байраа хэрхэн бий болгож, орлогын бүтцээ яаж өөрчилсөн бэ? Энэ бүхнийг хэрхэн шийдсэн талаараа хүмүүст зөвлөгөө өгөхгүй юу? 
-Улаанбаатар хотод өөрийн эрхэлдэг жижиг үйлдвэрлэлийн бизнестэй. Зайнаас ажлаа хийж цалингаа авдаг. Түүгээрээ хөдөө амьдарч байна. Саяхныг хүртэл орон нутгаас олдог орлогогүй байлаа. Харин энэ намраас багийн төв дээр англи хэлний дугуйлан хичээллүүлж эхэлсэн. Бас өнгөрсөн зунаас зөгийн аж ахуй эрхэлж байгаа ч хараахан ашигт ажиллагаа руугаа ороогүй байна. Энэ зунаас л үр шимээ хүртэж эхлэхээр төлөвлөж байна. Санхүүгийн хувьд орон нутгаас шууд хамааралтай байх нь эрсдэлтэй гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Өмнө хэлсэнчлэн нэг бол орон нутгаас хамааралгүй орлогын эх үүсвэртэй, эс бол хэсэгтээ хэрэглэх хуримтлалтай ирэх нь зөв. Мэдээж бэлэн ажиллаж байгаа, жигдэрсэн орон нутгийн бизнесийг худалдаж аваад ирвэл өөр хэрэг. Шинэ бизнес, аж ахуй босгоно гэвэл цаг хугацаа орно. Хөдөөд дан ганц төрийн байгууллагын цалингаар ажилладаг хүмүүс ч бас цөөн юм шиг байгаа юм. Ихэнх нь давхар мал аж ахуй, газар тариалан, худалдаа наймаа эрхэлдэг. Тэгэхээр төрийн албанд ажилд орсон байлаа ч хажуугаар нь өөр орлогын эх үүсвэрээ тооцоолох нь чухал. Жишээ нь онлайн худалдаа, гар урлал, дугуйлан секц гэх мэт. Бас өрх толгойлсон ганц бие эх, эцэг ирж амьдрахад жаахан хэцүү гэдгийг өөрийнхөө туршлагаар сануулъя. Хөдөөгийн ахуй хөдөлмөр ихтэй болохоор ганц хүн гэрийн ажлаасаа давж өндийхгүй. 
Хоёулаа байж гэмээнэ учиртай болно. Үнэхээр амьдармаар байвал хоёр гурван айл нийлээд, эсвэл хамаатан саднаараа цугтаа ирвэл бүр ч сайн. Бүр аргагүй бол манай суманд ирээд суугуул иргэдээ түш л гэе дээ. /инээв/ -Хөршийнхөө тухай яриач. Олон сайхан хөрштэй гэж дуулсан? -Манай суманд сүүлийн жилүүдэд хотоос шилжиж ирсэн миний мэдэх 10 гаруй өрх байна. Олон янзын мэргэжил боловсролтой хүмүүс бий. Бид нэг бүлэг болж хөршийн холбоотой амьдардаг. Шинэ айл ирэхэд мэдээллээр хангаж, тусалж дэмжихийг эрмэлзэнэ. Баяр ёслолоор цуглах, чөлөөт цагаа хамт өнгөрөөх зэргээр нийгэмших хэрэгцээгээ хангадаг. Бие биеэсээ хийсэн зүйлийг нь худалдаж авч, гаргасан санаачилгыг нь дэмжинэ. Хүүхдийг нь харна гээд хамаатан садан, найз нөхөд, хөрш саахалтын үүргийг гүйцэтгэж байна. Хотод гэр бүл, найз нөхдөө үлдээгээд таних хүнгүй газар зориглоод ирсэн хүмүүст маш их сэтгэлийн дэм хэрэг болдог. Хотын хүмүүс хөдөө амьдрах хэцүү шүү дээ. 
Суугуул иргэд ер нь хөдөөгийн ахуй нөхцөлийн бэрхээс илүү орон нутгийн хүмүүсийн ааш зангийн бэрхээс мөн ганцаардлаас болж шантрах хандлагатай байдаг. Элэгсэг хөрштэй хүн нутаг орондоо хурдан дасаж, ээнэгшдэг. Хөрш гэдэгт зөвхөн хажуу айл бус тухайн орон нутагтаа харилцаанд орж байгаа хүн бүхэн хамаарна. Ажлынхан, хүүхдийн ангийнхан, дэлгүүрийн худалдагч, үйлчилгээний байгууллагын ажилчид, төрийн албан хаагчид гэх мэт. Суугуул иргэдэд ээлтэй сум байх тухай ойлголт ч мөн сайн хөршийн тухай ойлголт юм. -Хотын хүн хөдөө очиж суурьшихад мэдээж хэрэг саад бэрхшээл бишгүй л тохиолдож байсан байх. Хэрхэн даван туулж байв? -Хамгийн том бэрхшээл бол соёлын ялгаатай байдал. Анх ирээд нэг хэлээр яриад байгаа мөртлөө хүмүүстэй сайн ойлголцдоггүй, санал нийлдэггүй байлаа. Бодож сэтгэх маяг, ярьж хэлэх хэлбэр ондоо. Хариу үйлдэл үзүүлэх хурд хүртэл өөр. Хөдөө амьдрах нь одоо ч гадаадад амьдрахаас хэцүү санагддаг. Эхэндээ өөрийгөө ойлгуулах гэж хичээж байсан бол яваандаа хөдөөгийн хүмүүсийг ойлгох гэж оролдсоноор нөхцөл байдал дээрдсэн. Орон нутгийн онцлог, түүх, үнэт зүйл зэргийг судалж мэдээд ирэхээр хүмүүсийн гаргаж байгаа нийтлэг зан ааш, үйл хөдлөлийг ойлгож эхэлдэг юм билээ. Тэгээд ойлгохгүй зарим зүйлийг бас хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй болдог. Жишээ нь зарим өдөр айлууд яагаад гэрээсээ юм гаргадаггүйг би одоо ч ойлгодоггүй. Үүнээс болоод айлын хөлдөөгчид 
хадгалуулсан махаа авч идэж чадахгүй хоосон хонож ч байлаа. Яагаад дэлгүүрт нойтон мах, сүү зардаггүй вэ гэдгийг ойлгох гэж хэсэг удсан. Дараа нь хүлээн зөвшөөрөх гэж бөөн юм болсон. Одоо бол бүр дасан зохицож, зөвтгөх хандлагатай болж байна. Хөдөөг хөдөөгийн хүний нүдээр харах нь олон зүйлийг ойлгомжтой болгодог. Гэвч хөдөөгийн хүний нүдээр харлаа гээд хөдөөгийн хүний амьдралаар амьдарна гэдэг бас өөр. Энэ бол зүгээр хийчих сонголт биш сурах, дасах, дадах тухай урт хугацааны асуудал юм. Энэ л хамгийн том бэрхшээл байна даа. Одоо ч даван туулж чадаагүй л явна. -Анх хөдөө очсоноос хойш өнөөдрийг хүртэлх хугацаанд гарсан өөрчлөлтүүдийг нэрлэхгүй юу? -Мэдээж маш их зүйл сурсан. Хамгийн хэцүү нь сурах тусам улам их сурах зүйл гарч ирээд байгаа. Заримдаа би хэзээ ч хөдөөгийн хүн болж чадахгүй юм байна гэж бодогддог. Түлээ хагалах, гал асаах, гал таслахгүй байх, гал тааруулах, тогоо тавьж сүү хөөрүүлэх, хөөрсөн сүүнээс өрөм загсаах, үлдсэн сүүгээр нь тараг бүрэх, таргийн сайн хөрөнгөтэй байх гээд хийх ажил хязгааргүй үргэлжилнэ. Хотод бол дэлгүүр орлоо, пакеттай тараг сагсандаа хийлээ, гүйцээ. Хотод хэзээ ч хэрэг болдоггүй олон зүйл хөдөө амьдрахад хэрэг болдог. Хөдөө оршиж байна гэдэг нь хөдөө амьдарч байна гэсэн үг биш юм. Хөдөө амьдарна гэдэг хотод төрж өссөн хүнд амаргүй сорилт. 
Тиймээс би одоохондоо хөдөө амьдраад байгаа биш хөдөө оршоод байгаа юм. Гэхдээ энэ хөдөөших үйл явц үнэхээр сонирхолтой бас тааламжтай. Хөдөө ирснээр илүү тайван, хүлээцтэй бас гар завгүй ч тархи завтай болсон. Яг л тэтгэвэртээ гарсан юм шиг санагддаг. Их юм эргэцүүлж бодох, гэр бүлийн асуудалд анхаарал хандуулах цагтай болсон. Илүү их хугацааг дотор биш гадаа өнгөрөөдөг болсон. Хүмүүстэй гүнзгийрч, дотносож, харилцаандаа хариуцлага хүлээж, хуваалцаж сурч байна. Хотод их зожиг хэв маягаар амьдардаг байсан юм билээ. -Саяхан та өөрийн өмчийн газартай болсон гэж цахим хуудсандаа бичсэн байсан. Баяр хүргэе. Орон нутагт газар өмчлөх нь хэр хүндрэлтэй юм байна? -Өрхийн зориулалттай өмчлөлийн газар худалдаж авсан. Хөдөө амьдарсан нэг жилийн ойгоороо өөрийгөө урамшуулсан юм. Эрт худалдаж авч болох байсан ч энэ нутагт баттай суурьших эсэхээ мэдэхгүй байсан болохоор азнасан л даа. Орон нутагт газар өмчлөх эрх нь нээлттэй ч хүрэлцээ муу байдаг. Суурьшлын бүсэд жил бүр олгодог газрын тоо цөөхөн, өргөдлийн тоо олон. Тэгээд ч газар боломжийн үнэтэй болохоор худалдаж авах нь чирэгдэл багатай. Газрын тухай яривал дангаараа нэг бүтэн ярилцлага болно. Тиймээс энэ удаад алгасъя. Гурван суугуул иргэн тутмын хоёр нь ялгаварлан гадуурхлыг илт мэдэрдэг, эмзэглэдэг -Хөдөө амьдрах хүсэлтэй олон хүн байгаа ч 
Сонголт нь цөөхөн ч юм юм бий дээ. -Иргэд өөрсдөө ажил олгогч болж, үйлдвэр үйлчилгээ эрхлэхэд төрөөс ямар хэлбэрээр одоогийн байдлаар дэмжиж байна вэ? -Одоохондоо яриад л байгаагаас биш яг хийсэн зүйл үгүй. Улаанбаатар хотоос алслагдсан байдлаас шалтгаалж ААНОАТ-аас хөнгөлдөг байсан нь хэвээрээ. Төрийн албан хаагчдад орон нутгийн нэмэгдэл гэж байдаг. Сум хөгжүүлэх сан хоршоог дэмжих сан болсон бөгөөд бизнес эрхлэгчдэд бага хэмжээний хөнгөлөлттэй зээл гардаг. Өөрөөр хотод байдгаас илүү гарах эсвэл дүйж очих дэмжлэг байхгүй. Орон нутгийн бизнес эрхлэгчдэд тэгш, хүртээмжтэй, дорвитой дэмжлэг хэрэгтэй. -Манай аймагт ийм төрлийн бизнес эрхэлж болно, тэр салбарт тийм боломж байгаа гэдэг хандлагаар хандах цаг нь болсон гэж иргэд саналаа илэрхийлж байгаа. Энэ тал дээр та байр сууриа илэрхийлэхгүй юу? -Өндөр хөгжилтэй улс орнуудад чадварлаг хүмүүсийг эх орондоо амьдруулж, мэдлэг, ур чадварыг нь ашиглаж хөгжихийн тулд чанартай цагаачдын төлөө өрсөлддөг. Салбар салбарын шилдгүүдийг татах тусгай бодлого, урамшууллын хөтөлбөр ч бий. Харин манай улсад жалга довны үзэл, авлига, ашиг сонирхлын зөрчлөөс болоод гаднын хүн гэж гадуурхах, хардаж сэрдэх, хөөж туух, цэрвэх хандлага л давамгайлж байна. Сүүлийн үед Засгийн газрын санаачилгаар шилжилт хөдөлгөөний ач холбогдлын талаар аймгийн удирдлагууд жаахан ойлголттой болж байгаа нь сайн хэрэг. Цаашид олон нийтийн ойлголт мэдлэгийг дээшлүүлэх ажлаа иргэдэд хүрч зохион байгуулах шаардлагатай. Ингэж байж уугуул иргэдийн суугуул иргэдийг ялгаварлан гадуурхах хандлага багасна. Мөн суугуул, уугуул иргэдэд төр ялгавартай хандаж болохгүй. Уугуул иргэдээ дэмжиж байна гээд орон нутгийн удирдлага суугуул иргэддээ хүнд суртал гаргах, ялгаварлах хандлага түгээмэл. Мөн засгийн газраас суугуул иргэдийг дэмжиж байна гээд уугуул иргэдийг хөнгөлөлт урамшууллаас хасах 
юм бол эргээд уугуул суугуул иргэдийн дунд зөрчил өдөөнө. Тиймээс шилжилт хөдөлгөөнийг дэмжих гэхээс илүү хөдөөгийн хөгжлийг дэмжих гэдэг агуулгад анхаарах нь чухал. Хаанаас хэзээ шилжиж ирсэн нь чухал биш харин хаана амьдарч харьяалагдаж байгаа нь чухал байх ёстой. Тэгэхээр хөдөө амьдарч байгаа хүмүүсийг уугуул, суугуул, өмнө ирсэн, ирээдүйд ирэх зэргээр ангилж дэмжлэг, урамшууллыг ялгаатай хуваарилж болохгүй. Мэдээж суугуул иргэдэд мэдээлэл, харилцаа холбоо, зуучлалын үйлчилгээ авах онцгой хэрэгцээ бий. Орон нутгийн иргэд суугуул иргэдийг хүлээж авах талаар ойлголт мэдлэгтэй, бэлтгэлтэй болбол энэ ажлыг төрийн оролцоогүйгээр иргэд өөрсдөө хийчихнэ. Харин төрийн хийх ажил бол хүртээмжгүй хэлбэр төдий халамж, зээл, тэтгэлэг бодож олох, сенсацлах бус хууль эрх зүйн таатай нөхцөлийг бүрдүүлж өгөх юм. Үүнд орон нутгийн өөрийгөө засаглах эрх мэдлийг нэмэгдүүлэхээс эхэлнэ. Өмчлөлийн газар олголтыг нэмэгдүүлж, шинэ суурьшлын бүсүүдээ эрчим хүч, дэд бүтцээр хангахад хамгийн түрүүнд анхаарах хэрэгтэй. Улсын эмнэлгийн эмчийн үзлэгийг малчдад цахимаар хүргэдэг болох хэрэгтэй зураг Battsetseg Chagdgaa фэйсбүүк хуудсаас авав -Ажлын байр, боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээ дутмаг байдгаас иргэд тэр бүр хөдөөг зорьж чаддаггүй болов уу. Энэ тал дээр төрөөс хэрхэн ажиллаасай гэж хардаг вэ? -Ажлын байр, боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээ дутмаг байгаа нь өөрөө орон нутгийн онцлог. 
Үүнийг хүчээр биш эвээр шийдэх хэрэгтэй. Жишээ нь манай Хантай багт эмнэлийн байр бий ч эмч, сувилагч, эмийн санч байхгүй. Барагтай болж ирэхгүй, ирсэн нэг нь тэсэхгүй буцдаг. Цалин бага, хангамж муу, нөхцөл хүнд. Эмч, сувилагчгүй байх хугацаанд иргэд эрүүл мэндийн үйлчилгээ авч чадахгүй хохирдог. Гэлээ гээд уулын ам бүрд эмнэлэг сургууль байлгаж чадахгүйгээс хойш онцлогт нь тохирсон шийдэл гаргалгаа олох хэрэгтэй. Нэгэнт шаардлагатай боловсон хүчнээр хангаж чадахгүй бол орон нутгийн иргэдийн дунд яаралтай үед анхны тусламж үзүүлэх, эм барих, сувилах, эх барих мэдлэг чадвартай хүмүүсийг олноор бэлдэх хэрэгтэй. Уулын мухраас утас, интернэтийн сүлжээ барьдаг болсон цагт улсын эмнэлгийн эмчийн үзлэгийг малчдад цахимаар хүргэдэг болох хэрэгтэй. Энэ чиглэлд аваад ашиглачих гаднын туршлага ч бий. Хөдөөгийн хүмүүсийг төв бараадахаас аргагүй байдалд оруулалгүйгээр, уулын мухарт хаягдсан мэдрэмж төрүүлэхгүйгээр нүүдэлчин соёл уламжлал, амьдралын хэв маягт нь ээлтэй байдлаар асуудлыг шийддэг баймаар байна. Ажлын байрны тухайд хувийн хэвшил ажлын байрыг бий болгодог. Хотын компаниудыг орон нутаг руу нүүлгэх хэцүү. Зах зээл, түүхий эд, ложистик, сав баглаа гээд хэрэгтэй бүхэн нь хотод байхад орон нутаг руу агуулахаа нүүлгэнэ гэдэг эдийн засгийн хувьд ашигтай шийдэл байж чадах уу? Харин хотын компаниудад орон нутгийн иргэдэд зайнаас ажиллах ажлын байр бий болгохыг уриалж болно. Хөдөөд хэрэг болдоггүй, зөвхөн хотод л ажлын байртай мэргэжил олон бий. Цар тахлын ачаар 
Гэтэл амьдралын чанар гэдгийг боловсон жорлон, шүршүүр гэх мэт суурин соёлоороо төсөөлж бас болохгүй. Учир нь хөдөөгийн хүмүүсийн үнэт зүйл, ач холбогдлын эрэмбэ хотын хүмүүсийнхээс өөр байдаг. Боловсон жорлон хотынхны хувьд 3 дугаар асуудал бол хөдөөгийн малчдын хувьд 33 дугаар асуудал байх жишээтэй. Иймээс хотын хөгжлийг хотын оршин суугчдын нүдээр, хөдөөгийн хөгжлийг хөдөөгийн оршин суугчдын нүдээр харах хэрэгтэй байгаа юм. Мөн хот, орон нутгийн хөгжлийг тэнцвэржүүлж, хөдөөгийн хөгжлийг тусад нь авч үзэх хэрэгтэй. -Төгсгөлд нь асуухад, хөдөөг зорих хүсэлтэй иргэдэд юу гэж уриалах вэ? Тэнд ямар боломж байгаа бол? -Хөдөөг мөрөөддөг хүнд л хөдөөд мөрөөдлөөрөө амьдрах боломж бий. Хөдөөг ойлгодог, мэддэг, мэдэрдэг, үнэлдэг, хайрладаг, хамгаалдаг хүн л хөдөөд хэрэгтэй. Өмнө хэлсэнчлэн хөдөө амьдрах нь үнэт зүйлийн сонголт юм. Хөдөө амьдарснаараа хотод амьдарснаар хүртэх олон боломжоо алдаж, олон зүйлээс 
Энэ насанд тархины баруун, зүүн тал харилцан шүтэлцэж уран бүтээлч чадвар нэмэгддэг байна. Тийм ч учраас 60 наснаас хойш уран бүтээлээ эхлүүлсэн маш олон хүмүүс байх ажээ. Мэдээж тархи залуу үеийнх шигээ хурдан ажиллахгүй. Уян хатан чанар нь сайжирна гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Тийм учраас өндөр настнууд сөрөг сэтгэл хөдлөлд авталгүй зөв шийдвэр гаргаж чаддаг байна. Хүн 70 нас хүртлээ оюуны хөдөлмөр эрхэлж чадах буюу энэ үед тархи бүрэн хүчин чадлаараа ажилладаг ажээ. Нас ахих тусам миелин гэх бодисын хэмжээ нэмэгдэнэ – энэ нь нейрон хоорондын дохиог хурдан хүргэх үүрэгтэй бодис юм. Үүний үр дүнд оюуны чадвар 300%-иар нэмэгдэнэ гэсэн тооцоо хийжээ. Уг бодисын ялгаруулалт 60-80 насанд дээд цэгтээ очно. Бас нэг сонирхолтой баримт бол хүн 60 наснаас хойш тархины 2 талыг нэгэн зэрэг ашиглаж чаддаг. 
Энэ нь хүнд хэцүү даалгавар биелүүлэхэд нөлөөлдөг байна. Монреалийн их сургуулийн профессор Мончи Уригийн үзэж байгаагаар, настай хүний тархи эрч хүч хэмнэх замыг сонгодог буюу шийдвэр гаргахад нөлөөлөхгүй жижиг сажиг зүйлийг ялган шууд хаяж чаддаг гэжээ. Насны төрөл бүрийн бүлгийг төлөөлсөн хүмүүсийн дунд туршилт хийжээ. Туршилтанд оролцсон залуучууд шийдвэр гаргахдаа будилж байсан бол 60-аас дээш насныхан зөв шийдвэр гаргаж чадаж байв. Одоо 60-80 настай хүмүүсийн тархины үйл ажиллагааны чадварыг сонирхоцгооё. Үнэхээр гайхалтай баримт гарч ирнэ. Настай хүний тархины чадвар
1. Бидний ойлгосноор нейронууд нь үхдэггүй. Хүн оюуны хөдөлмөр эрхлэхгүй бол тэдний хоорондох холбоос л алдагддаг байна. 2. Мартамхай, уймраа болох нь мэдээллийн хэт их ачааллаас болдог. Тийм учраас өөрийн амьдралд нэн чухал асуудалд л анхаарлаа хандуулж сурах хэрэгтэй. Өөрт хэрэггүй жижиг сажиг зүйлийг тоолгүй орхи. 3. 60 наснаас эхэлж шийдвэр гаргахдаа залуучууд шиг тархины зөвхөн нэг талыг ашиглахгүй харин ч хоёуланг нь ашиглаж эхэлдэг. 4. Амьдралын эрүүл дэглэм баримталж оюуны хөдөлмөр хийсээр байгаа бол 80, тэр ч бүү хэл 90 хүртлээ оюун ухаан нь саруулаараа байх болно.
Явц дунд галыг нь багасгана.Ингэж шарсан элэг их зөөлөн, амттай болдог. Жигнэсэн будаа, чанасан гоймон, төмс зэргийг хачирт нь өгч болно. Ийнхүү болгосон элгийг хиамны оронд талхан дээр тавин идэх боломжтой.Жор 2Элгийг хамгийн зөөлөн маш гоё болгодог арга. Эхлээд элгээ машиндаж жижиглэн. Дараа нь элгэн дээрээ өндөг сүүл өөх, ногоон сонгино, далайн байцаа зэргийг хэсэгчлэн хэрчиж, нарийн үрэгчээр лууванг үрж сайтар хутгаж холино. Мөн давс, хар перец болон дуртай амтлагчаар тааруулж хийгээрэй. Хайруулын тавганд тос хийж халаагаад зөөлөн галаар элэгний хольсон бэлдэцээ шарж болгоод гаргана.Жор 3Элэг сүүл өөхтэй шарах.Элгийг хөлдүү байхад нь нимгэн хэрчиж буюу 5 см орчим шоо хэлбэртэй хэрчинэ. Дараа нь сүүл өөхөө хавтгай нимгэн хэрчээд хайруулын тавганд хийж халаана.
Үүн дээрээ том хэрчсэн сонгино хийж хуураад хэрчиж бэлдсэн элгээ хийж бага зэрэг шарж болгоод галаа унтраах буюу маш бага гал дээр тавьж 5-15 минут хэсэг хугацаанд жигнэж болгоно. Жигнэж болгохоосоо өмнө давс, хар перец, бусад амтлагчаа тааруулж хийгээрэй. Жор 4Шинэ элгийг шоронд өлгөөд галын халуун илч дээр шарж шүүсийн гарч дуустал болгоно. Харин асч буй гал дээр түлэхгүйгээр маш болгоомжтой улаан шүүсийг нь гартал шарна. Зарим хүмүүс элэг шүүрхий идэх дуртай байдаг. Шүүрхий элэг цус төлжүүлдэг сайн боловч бурцелёз болон бусад өвчин малаас хүнд халдварлах эрсдэлтэй. Иймд өөрийн мэдэх малынхаа элгийг шүүрхий шарж идэж болох юм.Шарсан мах, элгэнд давс хийх шаардлагагүй гоё амттай байдаг. Хэрэв давсгүй мах идэж чадахгүй бол ундааны саванд амтлагч болон давстай усаа тааруулж хийгээд ундааныхаа савны бөглөөгийн нүхлээд шарж байгаа мах, элгэн дээрээ амтлагчтай усаа цацаж өгөөрэй.Үүний дараа сэмж өөхөөр бүрж өгөөд дахин гал дээр шарж болгоно. Сэмж өөх байхгүй бол сүүл өөхөө нимгэн хэрчээд хатгуурт өлгөж шарж болгоно.
Гэхдээ ус ууж болохгүй гэж хэлж байгаа юм биш.Биеийн шингэний хэмжээг зохистой байлгахад ус чухал боловч хэтрүүлэн хэрэглэх, буруу хэрэглэх нь олон сөрөг үр дагавартай.Ус их уух нь бөөрний үйл ажиллагааг гэмтээх, зүрхний ачааллыг ихэсгэх, ходоодны галын илчийг дарах, хямраах, шээс ихээр ялгарах, тархи хавдах зэрэг олон эрсдэлийг үүсгэдэг. Таргалалтыг бадган хүйтэн өвчин гэж үзэж болно.Бадганыг тэнцвэржүүлэхийн тулд буцалсан халуун ус уух хэрэгтэй. Хүйтэн ус бадганыг дарах чадалгүй учраас хүйтэн ус уух нь тохиромжгүй. 
Хүмүүс буцалсан ус аягандаа хөргөж тавьчхаад хонуулаад уудаг, бүр өлөн элгэн дээрээ уудаг.Гэтэл хоносон ус нь уламжлалт анагаах ухааны онол ёсоор хорын мөн чанартай бөгөөд өлөн элгэн дээрээ ууснаар ходоодны галын илчийг дарангуйлдаг. Тиймээс турах сонирхолтой хүмүүс хүйтэн ус уух биш буцалсан халуун бүлээн усыг уух хэрэгтэй.
Ширгээсэн ус уувал бүр сайн. Зөгийн бал нь бадганыг тэгшитгэдэг учраас зөгийн балтай ус ууж болно. Мөн усныхаа хэмжээг тохируулах нь чухал.Ус уух сайн гээд өдөрт 2, 3 литр ус уух нь буруу. Хүн бүрийн ходоодны хэмжээ, биеийн байдал харилцан адилгүй учраас өөрт тохирсон хэмжээгээр уух хэрэгтэй. Мөн турахыг хүсэж буй хүмүүс хоол идэхийнхээ өмнө шингэн зүйл ууж байвал жин хасагдах давуу талтай байдаг.Манба Дацан Нэгдсэн Тасгийн их эмч, АУ-ы магистр Ч.Дэлгэрмаа
ТАНД ТУСТАЙ Дараагийн зөвөлгөө Таны толгой яаж өвддөг вэ? ӨВДӨЛТӨӨСӨӨ ХАМААРААД ШАЛТГААН НЬ ӨӨР БАЙДАГ. Мөн сод нь бактерийг устгахгүй учир бага зэрэг уксус, бактерийн эсрэг үйлчилгээтэй эфирийн тос нэмж хортой бактериас салж болно. Хэрвээ та амны хөндийн ариун цэврийг сахихад хэрэг болох хямд, үр дүнтэй хэрэгсэл хайж байгаа бол хүнсний сод 
хамгийн сайн хэрэгсэл юм шүү. Үр дүн нь өөр байж болох ч аюулгүй учир ямар үр дүн гарах нь вэ гэж хэрэглэж үзэхэд буруу зүйл огт үгүй билээ.Толгой өвдөнө гэдэг нь нэг талаар хүний ажлын бүтээмжийг сорж, тамирдуулдаг зүйлийн нэг юм. Ийнхүү өвдөх нь олон шалтгаантай.Таны толгой үргэлж өвддөг байгаад, 
Толгой тэсэхийн аргагүй хүчтэй өвдөх үед аянга цохих мэт мэдрэмжийг тархинд өгдөг. Ийнхүү өвдөх нь ихэвчлэн 60 секунд орчим үргэлжилдэг байна. Тархины ямар нэгэн эмгэг, ачааллаас үүдэлтэй. Хэрвээ биеийн хүчний ажил хийсний дараа таны толгой ихээр өвддөг бол энэ нь тархины хавдар, эсвэл “аневризм”-ийн шинж тэмдэг байж болно. Хэрвээ таны толгой өвдөж, юм мартан, хий юм үзэж байгаа бол цус харвахын шинж тэмдэг юм.Толгой өвдөнө гэдэг нь нэг талаар хүний ажлын бүтээмжийг сорж, тамирдуулдаг зүйлийн нэг юм. Ийнхүү өвдөх нь олон шалтгаантай. зурган илэрцүүд:Тиймээс яаралтай арга хэмжээг авах хэрэгтэй. Хэрвээ толгой тань байнга хүчтэй хатгуулж өвддөг, тэрчлэн их хэмжээгээр өвчин намдаах эмийг ууж хэвшсэн бол яаралтай эмчид үзүүлэх хэрэгтэй. Хүүхэд байхдаа орсон осол эндэгдэлтэй холбоотой байж болно. Нас ахисантай холбогдуулан толгой эргэх, өвдөх нь цусны даралттай холбоотой.
Толгой дээр хүчтэй юм унах, цохиулах мэт өвдөж байгаа бол энэ нь тархи хөдөлж, доргисонтой холбоотой байж болох юм.Хэрвээ таны нүд улайж, ухархай дагаж өвддөг бол энэ нь тархины хавдар, эсвэл аневризм шинж тэмдэг байх талтай. Толгой эргэж, дотор муухай оргин, бөөлжис цутгаж байгаа бол та менингит өвчнөөр өвчилсөн байж болзошгүй.Мөн энэ өвчний үед хүзүү мөр хөших, халуурах шинж тэмдэг илэрнэ. Хэрвээ удаан хугацаанд намдахгүй толгой өвдөж байгаа бол цэвэр агаарт гараарай. Хүчилтөрөгч дутагдсанаас ийнхүү толгой өвддөг байна. Хэрвээ таны гэр бүлийн гишүүд дунд тархины өвчлөл, хорт хавдартай байгаад таны толгой хүчтэй өвдөж байгаа бол эмчид үзүүлэхэд гэмгүй юм.Д.Золзаяа
Шүдний сойзоо усанд угаагаад хүнсний содонд дүрж оо маягаар хэрэглэнэ. Дараа нь сойзоо угааж амаа усаар зайлна. Дээрээс нь янз бүрийн эфирийн тос нэмэх нь үр дүнг нэмэгдүүлэх төдийгүй амны хөндий цэвэр, сайхан болсон мэт сэтгэгдэл төрүүлдэг. Мөн хүнсний сод дээрээ бага зэргийн давс, ганц дусал уксус нэмж халдваргүй байх нөхцөлийг нэмэгдүүлж болно. Хүнсний содын бусад давуу тал Хүнсний сод нь амны хөндийн хүчиллэг байдлыг саармагжуулах ба чухам энэ хүчиллэг байдал нь тэрхүү муухай үнэрийн эх үндэс юм. Мөн содыг амны хөндийн янз бүрийн жижиг шарх, ярыг эдгээхэд ашиглах ба усанд уусгаад амаа зайлах байдлаар хэрэглэнэ. Буйлны өвчин нь шүдний өнгөр, шүд хоорондын чулуунаас болж бий болдог. Хүнсний сод хэрэглэн эдгээрийг үгүй болгон буйлаа эрүүл байлгаж болно. Сод нь бага зэрэг ширхэгтэй учир шүдээ цэвэрлэхдээ болгоомжтой байх хэрэгтэй ба шүдний пааланг гэмтээж болзошгүй юм шүү.
гуниад байх чинь, сайн цагийн босгон дээр хорвоо жаахан хөрвөөд байх чинь, саран нарны орчил сайн мууг шүүгээд байх чинь…
Хувьтай хүний үздэг хулгана жил хэмээж хувь хувьдаа залбирч бид хүлээсэн, буянтай хүний золгодог бумбын эрин хэмээж булт олноороо сүслэж бид тэмүүлсэн, манлайн дээд Майдарын цаг гэж магнай тэнийж мачийж бид хүлээсэн, аялгуу дээд алтан эрин гэж ам амандаа билэгшээж бид ерөөсөн! Тэнгэр
Зай зайгаа авч, бясалгах цаг болжээ, зам мөрөө цагаалж, ухаарах цаг тулжээ, уул усандаа ойртож, уясах боломж олджээ, улс Монголоо хайрлаж, нэгдэх цаг иржээ! Буян нь бялхсан буурал хөгшчүүл минь, заяа нь дэлгэрсэн залуус охид минь, бурхан галтай булбарай үрс минь, бундан тамгатай тэнгэрийн Монголчууд
Харин тэрээр бренд нэвтрүүлгээ орхин нам гүм амьдарлыг сонгох болсон.Түүний гэргийг Оюунгэрэл гэдэг бөгөөд фм 101,7-д хөтлөгч, редактор хийдэг, мөн хажуугаар нь шоу бизнест хүч үздэг сэргэлэн бүсгүй аж 2007 онд бага хүүгээ төрүүлэх үед 
Г.Алтантүрүү “Танайд хоноё” нэвтрүүлгээ хийхээр одоогийн УИХ-ын гишүүн, “Сөүл группын захирал хатагтай Д.Өнөрболдынд хонож байсныг уншигч та бүхэн санаж байгаа биз ээ.Аз жаргалтай гэр бүлийн фото агшинг хүргэж байна.АЗ ЖАРГАЛ САЙН САЙХАН БҮХНИЙГ ХҮСЭЭРЭЙ 
ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ
ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ ГУРВАН УДАА ИХЭРЛЭСЭН МОНГОЛЫН НЭГЭН САЙХАН ГЭР БҮЛ АЗ ЖАРГАЛ ЭРҮҮЛ ЭНХИЙГ ХҮСЭЕ
байх хамгийн том шалтгаан бол ГЭР БҮЛ, ХҮҮХЭД юм ❗️Би анх зөвхөн гоё харагдах гэж булч инлаг байхын тулд бэлтгэл хийдэг байсан. 
😎 Харин гэр бүл хүүхэдтэй болоод миний үзэл бодол өөрчлөгдсөн ойлгосон ухаарсан.Бид эрүүл саруул эрч хүчтэй байж гэр 
бүлийнхээ төлөө ажлаа сайн хийнэ, тэднийхээ дэргэд илүү олон жил хамт байна. Хамгийн чухал нь хойч үедээ үлгэр дуурайл 
Мянхай баатар буюу МУГЖ Д.Төмөртогтох : ✔️ Бие биенээ мэдэрч байж л гэр бүл жаргалтай амьдарна. Ингэж байж үр удам маань сайн сайхан явна шүү дээ. #Хөндлөн_утга #Өвөрхангай_аймаг 
Монголын хамгийн анхны 3 ихэр Ю.ЦЭДЭНБАЛ удирдагчийг дурсан хүндэтгэл үзүүлж байна. БУУРАЙ нар минь урт насалж эрүүл энх байгаарай Монголын хамгийн анхны 3 ихэр 1950 оны 08 сарын 01.нд мэндлэхэд хүн амаа өсгөж олон болгохоор хамаг анхаарлаа хандуулж байсан их удирдагч Юмжаагийн Цэдэнбал дарга ихэд баярлан эмнэлгээс өөрийн машинаар гэрт нь гаргаж байсан түүхтэй. Он жил улиран одсоор Цэрмаа, Гүнсмаа, Дэнсмаа нар 73 насандаа хайртай удирдагчаа дурсан санаж, төрсөн өдрөөр нь хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлэхээр Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт сумаас ирлээ. Энэ л гурван хүн эрдэнийг тухайн үед төрөөс онцгойлон анхаарч, өвдөж эндэх вий хэмээн улсын асрамжид өсгөж бөөцийлсөөр гурван нас хүргэсэн гэдэг. Тайван цагт, сайхан улсад, халуун хайранд тосуулсан ихрүүд минь урт нас удаан жаргалаар улс Монголоо чимэж амьдраарай. Удахгүй дахин сайхан уулзалдана. Монголын үрс маш олон болог.